Uşaq xəstəlikləri və qorunma üsulları
Uşaq Xəstəlikləri və Qorunma Üsulları
Uşaq Xəstəlikləri Nələrdir?
Körpələrdə və uşaqlarda bədən istiliyinin yüksəlməsi.Bədən istiliyinin yüksəlməsi, bir çox xəstəliyin, xüsusilə iltihabların əlamətlərindən və nəticələrindən biridir. İstiliyinn yüksəlməsi, bədənin işğalçı, xəstəlik yaradan orqanizmlərlə döyüşüm prosesi ilə əlaqəlidir. Bu səbəblə bədən istiliyini ölçmək, uşağın xəstə olub-olmadığını anlamaq üçün ən yaxşı yoldur və əcza şkafında termometr saxlamaq, faydalı olacaq. Ancaq təcrübələr, termometrin necə istifadə edilməsi lazım olduğunun, yaxşı anlaşılmadığını göstərməkdədir.
Uşaqların bədən istiliyini ölçülməsi
Termometr üzəri xəttlərlə dərəcələndirilmiş bir şüşə silindirdir. Tərkibində, istinincə genişlənən (gümüş rəngli bir maye olan) civə vardır. Civə balon içindəki yeri, bədənin istiliyini göstərir. İstifadə etmədən əvvəl, dərəcəni yelləyərək civə, boru normal bədən istiliyini göstərən xəttin altına salınması şərtdir. Civə bu xəttin nə qədər altında olduğu əhəmiyyətli deyil. Bir dərəcəni oxumaq çox asandır. Əvvəl dərəcəni, ədədləri oxuyabileceğiniz şəkildə çevirin. Sonra, civə sütunu daha qalın və parlaq olana dək çevirməyi davam etdirin. Sütunun ən uc nöqtəsi, bədən istiliyini göstərəcək. Daha dəqiq bir ölçü təmin etmək məqsədi ilə hər dərəcənin arası, daha kiçik dərəcələrə bölünmüşdür.
Bədən istiliyi, bir neçə yerdən alına bilər:
Ağız: Termometrelerin civəli ucu, dilin altına ya da dil ilə yanaq arasına da qoyula, ancaq dil altı daha təsirlidir. Bədən istiliyi ağız yoluyla ölçülürken ağız, iki dəqiqə bağlı tutulmalıdır. Kiçik uşaqların, xüsusilə burunları tıxalıdırsa ağızlarını bağlı tutmaları, güc ola bilər. Uşağın dərəcə balonunu dişləməməsinə diqqət göstərmək lazımdır. Belə bir hadisəyə bir nadir rast gəlinər. Ancaq başınıza gəlirsə, kədərlənməyin, çox həyəcana qapılmayın. Uşağa şüşəsi sarmalaması üçün bir az çörək yedirin. Bədənə qarışan civə nisbəti əhəmiyyətli bir problem yaradacaq böyüklükdə deyil.
Qoltuqaltı: Termometrlərin civəli ucu, qoltuqaltına (aksilla) yerləşdirilir və qol, möhkəmcə sinə qəfəsinin üzərində tutulur. Bu, ən asan üsuldur. Ancaq, hər zaman müvəffəqiyyətli nəticə verməyə bilər. Termometrelerin ucunu tamamilə bağlanmaması ehtimalı çox yüksəkdir.
Anus: Bu, ümumiyyətlə ağızdan alınana nisbətlə bir dərəcə yüksək nəticə verən, etibarlı bir üsuldur. İki-üç yaşına qədər uşaqlara tətbiq olunması çox asandır. Uşağı yatağa ya da dizlərinin üzərinə yatırtmaq lazımdır. Dərəcə, civalı ucuna vazelin qaçdıqdan sonra anusu 2.5 sm. qədər içinə atılar.
Dəyişik istilik dərəcələrinin əhəmiyyəti, aşağıdakı kimidir:
Normal temperatur 36.4 ° - 37.1 ° C
Orta temperatur 37.20 - 38.9 ° C
Yüksək temperatur 38.9 ° - 39.7 °
Çox Yüksək temperatur 39.7 ° C-dən yuxarı
Bədən istiliyi, günün müxtəlif vaxtlarında dəyişir və ümumiyyətlə gecələri daha yüksəkdir. Bu istilik, uşağın sağlamlıq vəziyyətinin göstəricilərindən yalnız biridir və problemin bütün olaraq qiymətləndirilməsinə diqqət göstərilməlidir. Sağlam uşaqların bədən istilikləri, xüsusilə həddindən artıq hərəkətdən ya da ağlamaqdan sonra yüksələ bilər. Buna qarşı, süd uşaqları, bədən istilikləri normalın altında olduğu halda xəstə ola bilərlər. Bu səbəblə temperaturun təyin olunması, uşağın sağlamlıq vəziyyətinin dəyərləndirilməsinin yalnız bir hissəsi olaraq görülməlidir. İşin normal olması, xəstə olduğunu düşündüyünüz uşağınız üçün, həkimə müraciət üçün bir maneə yaratmamalıdır. Kiçik uşaqların istiliyə nəzarət mexanizmləri kifayət qədər inkişaf etməmiştir. Bu səbəblə bədən istilikləri asanlıqla enib, qalxır. Bu səbəbdən kiçik uşaqlarda görülən çox yüksək temperaturlar, əhəmiyyətli bir xəstəliyin əlaməti olaraq baş düşülməməlidir. Bir uşaq, bədən istiliyini tarazlığı məqsədiylə dərisindən birbaşa istilik itirir. Temperaturlu uşağı həddindən artıq geydirərək istilik itirməsinə mane olmaq doğru deyil. Xəstə uşağın, bədən istiliyi, nə olursa olsun, isti tutulması lazım olduğu inancı məşhurdur. Uşaqların qızdırmalı olduqları hallar, ana və ataların təşvişə düşüb düzgün düşünmədikləri nadir hallardan biridir. "Uşaq temperatur içində yanır, tələsin gəlin" deyə çağırılan bir həkimin qızdırmalı uşağı qat-qat geydirilmiş, bir ədyala sarılmış və bir istilik mənbəyinin yaxınlığında tapması, tez qarşılaşılan bir vəziyyətdir. Halbuki bu, uyğun olmayan, hətta təhlükəli nəticələr doğura biləcək bir hərəkətdir. Çünki xəstəliyin bir çox əlaməti, temperatur yaranır. Titrəmə, bədən istiliyinin yüksəlməsi nəticəsində ortaya çıxar. Tez təkrarlanan əzələ hərəkətləri, saxlanılan enerjini istilik formasında sərbəst buraxar. İşin yoxlama altında tutulması, xəstə uşağın baxımında çox əhəmiyyətlidir.
Uşaqlarda temperatur hansı problemlərə səbəb olur, temperaturun zərərləri
Maye itkisi: Davamlı yüksək istilik, bədənin tərləmə yolu ilə həddindən artıq maye itkisinə səbəb olur. Itirilən maye miqdarında maye qəbul olunmazsa, böyrək funksiyaları, mənfi istiqamətdə təsirlənə bilər və bədənin kimyəvi tarazlığı pozular.
Şok: 39.7 santigrad dərəcənin üzərindəki temperatur, epilepsiya bənzəri böhranlara səbəb ola bilər. Ümumiyyətlə 1-3 yaşları arasında görülən bu vəziyyətə, 5 yaşından böyük uşaqlarda bir nadir rast gəlinər.
Temperaturlu uşağın baxımı:
Uyğun baxımın təmin edilə bilməsi üçün xəstəliyin səbəbi müəyyən edilməlidir. Ümumiyyətlə temperatur, xəstəlik nəticəsində ortaya çıxmışdır. Xəstələnən uşaq, normala qayıdana qədər ola bildiyincə rahat tutulmalıdır.
Geyim: Bütün lazımsız geyimlər çıxardılaraq, uşağın üzərində yalnız bol bir pijama buraxılmalıdır. Uşağın cərəyanda qalmamasına da diqqət göstərilməlidir.
İçkilər: Yüksək temperatur bədəndə maye itkisinə səbəb ola biləcəyi düşünülərək uşağa əvvəlkindən daha çox içki verilməlidir. Qidalanma: temperaturlu uşaq iştahsızdır. İştahı yerinə gəlincə az-az asan həzm, ləzzətli yeməklərlə qidalanmalıdır.
Dərman: Aspirin, temperatur salmaq baxımından çox faydalıdır və hər üç saatda bir, uyğun dozada verilə bilər. Həvalə ehtimalının olduğu vəziyyətlərdə həkim, bir antikonvulzan dərman istifadə edilməsini təklif edə bilər.
İlıq suyla islatma: Atəş 39.7 dərəcənin üzərinə çıxarsa, uşağı tamamilə soymalı və bədəninin hər yeri, ilıq suya batırılmış bir süngər ilə islatılmalıdır. Suyu kurulamamalı; bədəni, öz-özünə qurumağa buraxmalıdır. Çünki istilik itkisi, su buxarlaşırkən olacaq.
Uşaq temperaturluykən nə zaman həkimə müraciət etməli?
Temperatur, 38.8 santigrad dərəcənin üzərinə çıxarsa,
Temperatur iki ya da üç gün düşməzsə,
Temperaturla birlikdə şok gəlməsi ehtimalının varlığı bilinsə,
Uşaq, qayğı oyandıracaq vəziyyətdədirsə dərhal həkimə müraciət edilməlidir.