Ürək və damar xəstəlikləri
Ürək problemləri, ürəyə zərər verən qidaların və içkilərin çox istehlak edilməsinin nəticəsidir.
Spirt:
Həqiqətən bütün ziyan verənlərin başlıcası, qan damarlarının iç təbəqəsini əridərək, qanın damarlardan toxumalar arasına sızmasına gətirib çıxarır.
Alkoloid:
Başlıcaları çay, qəhvə, kakao və siqaretdir. Bunlar, ürək və damarlar üzərində son dərəcə mənfi təsir edərək, vaxtsız zədələnmələrə səbəb olurlar. Sinir sisteminə təsir edərək, ürəyin ritmini pozur. Yanında, qandakı xolesterolun, damarların iç səthinə yapışmasına və damarların daralmasına, bu səbəbdən yüksək təzyiqə və damar sərtliyinə səbəb olurlar. Siqaret, qanı zəhərləyərək, ürəyin daha çox işinə və bu səbəbdən yorulmasına gətirib çıxarır.
Ət və Ət məmulatları:
Xüsusilə yağlı ətlər, xolesterol yüksəkdikləri üçün zərərlidir. Qandakı miqdarını artıraraq, ürəyin yorulmasına səbəb olurlar. Damarları tıxayarlar və infarkt meydana gəlməsinə şərait yaradırlar.
Ağ çörək, şəkər, un:
Bunlar əvvəlcə qanın qatılaşmasına səbəb olurlar, qatılaşan qanı nəql daha çox güc tələb ürəyi yorucu təsirləri vardır.
Hava kirliliyi:
Tənəffüs etdiyimiz havanın çirklilik dərəcəsi nə qədər çox isə ürək o qədər çox yorulur.
Sağlıqsız həyat şərtləri:
Yemək, yuxu və istirahət saatlarının nizamsız olması, bədənlə və ruhən bezdirici həyat şərtləri, sıx stress ürəyin yorulmasına və köhnəlməsinə səbəb olar.
Köklük:
Ürəyi yoran ən əhəmiyyətli faktorlardan biridir. Əzələ və skelet sistemi üzərindəki mənfi təsirlərini burda qeyd etmirik.
Cinsi Həyat:
Nizamsız cinsi həyat, iqtidar qorxuları və yaratdığı stress ürəyin daha çox yorulmasına səbəb olur.
Yüksək təzyiq:
Davamlı yüksək təzyiqdir. Yorğunluq, yuxusuzluq, həddindən artıq yemə, sürətli hərəkət kimi səbəblərlə təzyiq yüksəlməsi mümkündür. Amma, davamlı deyil. Yüksək təzyiq isə ürəyi idarə edən sinir sisteminin həddindən artıq həssaslaşmasından, irəli yaşlarda görülən damar sərtliyindən, qanın qatılaşmasından, böyrək narahatlığından (nefrit) irəli gəlir. Yüksək təzyiqdə ürək böyüməsi və buna bağlı iflic görülebilir.
Əlamətləri:
- davamlı baş ağrısı və baş gicəllənməsi
- balanssızlıq
- görmədə zəiflik və gözlər qarşısında ağcaqanadlar uçuşması
- nəfəs darlığı
- qulaqlarda çınlama
- əl və ayaqların davamlı üşüməsi
- qıçlarda tez-tez spazmı
- yuxusuzluq
- yaddaş zəifliyi
- gecələri əllərdə tingling
Müalicə:
Həkim nəzarətində dərman müalicəsi və qidalanma diyeti tətbiq olunmalıdır.
Aşağı təzyiq:
Ümumiyyətlə böyük daxili qanamalardan və ya səbəbi bilinməyən səbəblərdən ola bilər. Qeyri-kafi bəslənmə, vitamin əskikliyi, bəzi dərmanların yan təsiridə təzyiqi salar.
Əlamətləri:
- əldən düşmüşlük,
- huşunu itirmə,
- əl və ayaqlarda üşümə və bənövşəyilik,
- ayağa qalxanda baş gicəllənməsi və göz qaralması, (hamımıza bəzən olur tez-tez tekrar olunmursa qorxmaq üçün bir səbəb yoxdur.)
- tez yorulma
Müalicəsi:
Həkim nəzarətində ümumiyyətlə vitamin və qidalanma diyeti ehtiyac görülməsi halında dərman müalicəsi tətbiq olunur.
Ürək spazması:
Ürəyi qidalandıran arteriyaların qalınlaşması və xolesterol nəticəsində daralması nəticəsində damarlardan daha az qan keçməsi səbəbiylə ortaya çıxar. Yeməklərdən sonra və ya sürətli getmə, nərdivan çıxma, soyuq hava tənəffüs etmə sırasındada zaman zaman sol sinədə bir ağrı hiss edilər. Bu ağrı sol çiyinə və sol qola qədər yayılır və nəfəs almanızı son dərəcə çətinləşdirir. Daha çox kişilərdə görülür. Ümumiyyətlə 5-10 dəqiqə çəkir. Ürək spazmının ən əhəmiyyətli yanı, infarkt (infarkt) yol açmasıdır.
Bu kimi şikayətlər hiss edildiyi təqdirdə sakit durmaqla mühitə təmiz hava girişi təmin edilməli və vaxt itirmədən təchizatlı bir xəstəxanaya gedilməlidir. (Ambulans ilə)
İşemiya (İnfarkt):
Bütün dünyada ölümlərin 20%-nin səbəbidir. Ürəyin hər hansı bir bölgəsinin tac damarındaki bir laxta ilə tıxanaraq ürək əzələsinin ölməsidir.
Əlamətləri:
- Ürəkdə qorxunc bir sancı və ağrı
- Sol qolda sancı
- Bəzən qusma və gəyirmə
- Solğunluq və gözün parlaqlığını itirməsi
- Təzyiq aşağılığı
Səbəbləri:
- Arteriya iltihabı
- Qanda laxtalanma
- Xolesterol və ya əhənglənmə nəticəsində arteriya daxili çəpərinin daralması və sərtləşməsi
- Ürək spazması
Müalicə:
Xəstə vaxt itirmədən tibbi müşahidə altına alınmalıdır. İnfarktdan ölümlərin böyük əksəriyyəti xəstənin xəstəxanaya gec çatması üzündən meydana gəlir. İfadə olunar hiss edildiyi an təcili tibbi yardım çağırılmasını və ardınca 1 ədəd (Max. 300 mg.) Aspirin tablet qəbul etməli, xəstənin qısa sərt və ritmik şəkildə öksürmesi təmin edilməlidir.
DİQQƏT:
Ambulans gözlənilməsi çox əhəmiyyətlidir, xüsusi vasitələrin xəstəxanaya gətirilən xəstələrin yaşama faizi daha aşağıdır.
Mitral çatışmazlığı:
Mitral, ürəyin sol hissəsində, sol qulaqcıq ilə sol mədəcik arasındakı qapaqdır. Bu qapaqcıq, ürəyin daxili hissəsinin iltihablanması nəticəsində iltihablanır, sonra qalınlaşıb sərtləşir və yaxşı qapanamır. Xəstə, 1-2 il bir şey hiss etmez. Sonra nəfəs çatışmazlığı və tez-tez dərin nəfəs alma ehtiyacı duyulur. Bu xəstəlik insanı öldürmez amma, həyat sürətini azaldır.
Müalicə:
Həkim nəzarətində və vəziyyətin ciddiliyinə görə dərman və ya cərrahi müalicə tətbiq olunur.
Damar sərtliyi:
Qanda yığılan xolesterol, damarların iç səthini örtür və damar daxili toxumasının sərtləşməsinə gətirib çıxarar. Sərtləşən damarlar qan nəqli vəzifəsini icra edə bilmirlər və diametrləri kiçildiyi üçün də qan təzyiqi artır və təzyiq yüksəlir.
Səbəbləri:
- həddindən artıq spirtli içki
- köklük
- şəkər xəstəliyi
- sifilis
- yanlış qidalanma
- sinir pozğunluqları
Müalicə:
İnkişaf etməmiş hadisələrdə xolestrolü salmaq üçün bəslənmə diyeti, xolestrolü düşməməsi nəticəsində dərman istifadəsi ilə salınmağa çalışılmasıdır. İnkişaf etmiş xəstəliklər cərrahı əməliyyat tələb edir.
VARİS:
Ayaqlardakı venaların pozulmasıdır.
Səbəbləri:
- Hərəkətsizlik ya da kafi hərəkət etməmək
- Davamlı ayaqda qalma
- Corablar bağı, korset, sıxan ayaqqabı kimi şeylər geyilməsi
- Həddindən artıq və yağlı şeylər yemək
- Hamiləlik
- Həddindən artıq spirt və siqaret istifadə etmək
Əlamətləri:
- Ayaq və baldırlarda ağrılar
- Ayaqlarda yanma və qaşıntı
- Ayaq damarlarına şişmələr, qara ipliklər və düyünlər meydana gəlməsi
- Ayaqlar güllə kimi ağırlaşır
- Ayaqlarda davamlı üşümə və qismən iflic
- Ayaq, baldır və bud nahiyyəsində çəgolma
- İrəli mərhələlərdə, baldırlarda şiş, ekzama və yaralar meydana gələr.
Müalicələri:
Günlük həyat tərzinin dəyişdirilməsi, qidalanma nizamının dəyişməsi, varikoz nəticəsində itirilmiş damarların katorize edilməsinə ehtiyac oluna bilər. Xüsusi corab istifadəsi.
Qansızlıq:
Ümumiyyətlə, qandakı qırmızı qan hüceyrələrinin azalması şəklində ortaya çıxar.
Əlamətləri:
- Üz daima solğundur
- Əl və ayaqlar daima üşüyür
- Qulaqlarda tez-tez çingilti olur
- Ürək döyüntüsü olur
- İştahsızlıq, tez yorulma vs. kimi ifadə edilir.
Səbəbləri:
- Qanamalar (hemoroid, mədə-bağırsaq və regl qanamaları kimi)
- Qan hazırlayan orqanların yaxşı işləməməsi (dalaq, sümük iliyinin, qaraciyər)
- Qidalanmada yaşa görə lazımı miqdarda dəmirin alınmaması
Müalicə:
Həkim nəzarətində qidalanma rejimi ehtiyac görülməsi halında dəmir tərkibli dərman müalicəsi.
Ürək və Damar xəstəlikləri dövrümüzün ən böyük bəlalarından biri olduğunu və yalnız yemək mədəniyyətini dəyişdirərək, siqaret, spirt istifadəsini dayandıraraq belə riski minimuma endirə biləcəyinizi və daha sağlam və hərəkətli bir yaşlılıq keçirmək şansının əlinizdə olduğunu xatırlatmaq istəyirəm. Bunun xaricində əgər mədnizdə bir probleminiz (gastrit, xora və s.) kimi yoxdursa həkiminizlə məsləhətləşmək nizamlı olaraq hər gün alacağam bir ədəd ASPİRİN (Max. 300 mg.) Sizi ürək və damar xəstəliklərinə və bir sıra başqa xəstəliklərə qarşı qoruyar. Diqqət yetirilməsi lazım olan belə bir qərarın qətiliklə bir HƏKİMƏ məsləhətləşilərək alınması lazımdır.
Yuxarıda yer alan mətn xəbər və məlumat məqsədli hazırlanmış olub, həkimin tətbiq diaqnoz və müalicəsinin yerinə keçməz. Hər hansı bir müalicə müddətinə başlamadan əvvəl mütləq səhiyyə mütəxəssisinin görüş və təsdiqi alınmalıdır